مرثیه

مرثیه:

در عزای مرده گریستن و بر شمردن اوصاف او ، عزا داری ، سوگواری، مرده ستایی ، ذکر محامد و اوصاف مرده و ستایش او، نوحه سرایی در عزایی کسی، مدیح مرده و شرح محاسن و ذکر خیر مرده و شعری که در سوگ از دست رفته ای گویند شعری که در عزای کسی گویند.

در اکثر زبان ها به زبان نظم رثا وجود دارد که زبان دری با داشتن فرهنگ غنی شامل شعرای است که در اشعار خود از مرثیه و سوگ مرده گان استفاده کرده اند.

در آثار شاعران دری زبان از قدیمی ترین از منه مراثی فراوان وجود دارد که در سوگ فرزند، عزیزان یا ممدوح خود سروده اند. این نوع شعر از زمان رودکی تا زمانه ما رواج داشته است. چنانکه رودکی در رثای شهید بلخی سروده است.

                                      کاروان شهید رفت از پیش

                                                وان ما رفته گیر و می اندیش

                                      از شما دو چشم یک تن کم

                                                وز شما خرد هزاران بیــــش

و همچنان فرخی یکی از شعرای دوره اول غزنوی است که در زمان سلطان محمود و سلطان مسعود غزنوی میزیسته و شعری سروده است در رابطه به سوگ محمود می باشد.

شهر غزنین نه همانـــــست که من دیدم پار

چه فتاده‌ست که امسال دگــــرگون شده کار

خانه‌ها بینم پر نوحه و پر بانگ و خروش

نوحه و بانگ و خروشی که کند روح فگار

کویها بینم پر شورش و سرتــاســــــر کوی

همه پر جوش و همه جوشش از خیل سوار

رسته‌ها بینم بـــــی‌مــردم و درهای دکـــان

همه بر بسته و بــر در زده هر یک مسمار

کاخها بینم پرداختـــــه از مــحــتــشـــمــان

همه یکسر ز ربض برده به شارستان بــار

مهتران بینم بر روی زنان همــچو زنـــان

چشمها کرده ز خونابه به رنــگ گــلــنـار

حاجبان بینم خسته دل و پــوشــیــده سـیــه

کله افکنده یکی از سر و دیــگــر دســـتار

بانوان بینم بیرون شده از خانه به کـــوی

بر در میدان گریان و خروشان همـــوار