گفتار

گفتار:

از صدا ها، آوا ها و حروف  و از مجموعه حروف ف کلمات و از ترتیب کلمات ، جمله پدید می آید . اصطلاح صدای گفتاری (Speaking Voice) یا صدای مربوط به حرف زدن به مجموعه این موارد ، اطلاق میشود. لذا برای ارزیابی از گفتار مناسب:

1-   ابتدا سلامت و کار کرد مناسب دستگاه صوتی بررسی میشود.

2-   سپس توانایی فرد در ادای آوا های مفهوم دار در زبان   دری یا توانایی در ادای حروف صدا دار و بی صدا بر رسی می گردد.

3-   بعد از آن توانایی فرد در ادای کلمات و میزان هماهنگی اجزای دستگاه


صوتی در ادای حروف در کنار یکدیگر بررسی میشود. چرا که گاهی اوقات، برخی از افراد ، برخی از حروف و از از آوا ها به سختیهایی اوا می کنند ولی در داخل کلمه برای ادای آن ها مشکل دارند و حتی بعضی از کلمات زبان پیچ هستند و فرد را در بیان خود دچار مشکل می کنند.

4-   و بلاخره توانایی فرد در خواندن جمله، متن و میزان هماهنگی و توانایی دستگاه صوتی به طور کلی به ترتیب حروف ساخت کلمه و ترتیب کلمات و ساخت جمله و ارتباط بین جملات در ارائه یک متن سخنرانی یا خبری مورد بررسی قرار می گیرد . تا بتوان در باره یک گفتار خوب یا نا مناسب قضاوت کرد.

 

هر نوع نقص در موارد گفته شده، به عنوان مشکلی در گفتار مطرح می شود. هر چند که به حرئت می توان گفت تمامی گویندگان و گزارشگران بزرگ دنیا نیز کاملاً درین موارد بی نقص نیستند . نکته درین است که در مواقع بسیاری مشکلات برای شنونده آزار دهنده نیست و فرد با تقویت سایر ویژه گی های صحبت و نقاط قوت خود . آن ها را تحت شعاع قرار میدهد به عنوان مثال گزارشگر هنری و سینمایی BBC در ادای حروف سین S یا C در کلمات به شکل طبیعی نا توان است . اما سایر ویژه گی ها و توانایی های این گزارشگر از جمله تسلط و دانش بالا و کلمه سازی ، جمله سازی و گزارشگری و تون سدای مناسب با عث شده است تا به عنوان یک گزارشگر موفق در یک شبکه جهانی فعالیت نماید.

در بحث توانایی فرد در ادای آوا های مفهوم دار یا حروف الفبای دری باید به این نکته توجه داشته باشیم که صدای خام حاصل از حنجره در گلو، دهان و بینی یا تغییراتی که حاصل می کند  تبدیل به آوا های مفهوم دار می شود، مثلاً در گلو گاه یا جایی که از حنجره تا ته زبان را شامل می شود، حرف هایی مانند (غ و ق) ساخته میشود. گلوگاه یا انقباض و انبساط عضلات خود، صوتی را که از حنجره خارج شده ، کند و تند می کند و به طرف دهان می راند. پس گلو را می توان یک حوزه تنظیم کننده هم نامید.

برای کسانی که در گام نخست می خواهند وضعیت خود شان را بشناسند و نکات لازم را دریابند برای ارزیابی خود شان چک لیست ذیل پیشنهاد می شود:

برای ضبط صدای خود، چند مقاله را از روزنامه انتخاب و آن ها را بخوانید و صدای ثبت شده خود را صادقانه با ملاک های زیر ارزیابی و به سوالات مطروحه پاسخ دهید:

چک لیست خود ارزیابی:

1-   آیا آواها یا حروف را ناقص گفته ام؟

2-   آیا همه حروف بی صدا ، صریح و روشن تلفظ می شوند؟

3-   آیا حروفی که در بینی ساخته می شوند به شکل مناسبی ادا می شوند؟

4-   آیا لهجه خاص در  گفتار من وجود ندارد؟

5-   آیا کلمه ها را کامل تلفظ می کنم ؟

6-   آیا سرعت خواندن به قدری زیاد است که نمی توان آنرا فهمید یا لغت های حذف شده اند؟

7-   آیا الگوی صدا، آزار دهنده نیست؟

8-   آیا صدا گوش خراش و دو رگه نیست؟

9-   آیا زیر و بمی صدا در حد مناسب و طبیعی خود است؟

10-                      آیا هیچ لرزشی در صدا وجود ندارد؟

11-                      آیا صدا های (س و ث و ص) را به صورت زننده ادا نمی شوند؟

 

خود را نقد کردن کار مشکلی است. شما صدایشان را از طریق صدایی یا از ارتعاش برخی استخوان های سر می شنوید، در حالیکه دیگران صدای شما را بعد از انتقال از طریق هوا می شنوند. نخستین باری که صدایتان را از طریق نوا بشنوید، این تفاوت را به خوبی حس می کنید . خیلی ها  خواهند گفت: آیا این واقعاً صدای من است!

 

مشکلات طرز بیان (صدا در بیان) :

در مواردی ، با وجود این که دستگاه های تنفسی و صوتی ، به طور مناسب کار می کنند باز هم ممکن است طرز بیان رضایت بخش و مطلوب نباشد. درین حالت به پنج مشکل اساسی می تواند وجود داشته باشد:

1-   یکنواختی:

 

عدم توانایی در تغییر زیر و بمی صدا، طرز بیانی یکنواخت را پدید می آورد. یک صدای یکنواخت برای شنیدن کسل کننده و خسته کننده می شود، ضمن این که خود گوینده نیز صحبت کردن در یک صدای یکنواخت ، موجبات آزرده گی تار های صوتی خود را خواهم می آورد. فردیکه با صدای یکنواخت صحبت می کند باید به تفاوت ها و تغییرات ظریف در بالا و پایین بردن ارتفاع صدا ، توجه کند.

2-   زیر و بمی غیر معمول:

 

بعضی از افراد تلاش می کنند تا خارج از محدوده زیر و بمی صدایشان ، یا خیلی بالا یا خیلی پایین  صحبت می کنند. این کیفیت غیر معمول و خارج از محدوده مشکل ایجاد می کند. مثل بعضی از گزارشگران مرد در گزارش ها بین هیاهوی جمعیت پس از گزارش صدایشان می گیرد . در مجموع با انتخاب یک محدوده ، زیر و بمی با آرامش و با حس طبیعی در صدا می توان طرز بیان مطلوب تر کرد.

 

3-   آواز کوته خوانی:

 

یک طرز بیان آواز کوته که با یک ریتم فراز و نشیب دار بروز می کند. در واقع یک الگوی صدای قابل پیش بینی که با پهنای مصنوعی و نو سازی های زیر و بمی مشخصی مثل خواننده موسیقی پاپ، بروز می کند، این مشکل را با شناخت و سازگاری با یک ضربه آهنگ گفتاری طبیعی می توان برطرف کرد.

 

4-   الگوی پایانی:

 

بسیاری از افراد، عبارات و جمله های خود را با زیر و بمی مشابهی تمام می کنند. یک الگوی صوتی که قابل پیش بینی باشد، خسته کننده و  باعث حواس پرتی خواهد بود.

 

5-   حالت زوزه :

 

یک صدای جیغ گونه در اثر صحبت کردن با زیر و بمی بسیار بالا و کشیدن حروف صدا دار پدید می آید. مثل (اُ اُ اُ اُ اُ اُ مید وارم....) شناخت طرز بیان زوزه مانند، نخستین گام در برطرف کردن آن است. با استفاده از زیر و بمی بهتر و نکشیدن حروف صدا دار می توان آنرا بهبود داد.

صدای زوزه گونه گاهی اوقات با طرز بیان در بینی همراه می شود و دلیل این امر عمدتاً هوای زیادی است که در طول گفتار به سمت بینی منحرف می شود.

 

نقش تنفس در صدا و گفتار:

بسیاری از صدا های نامطلوب محصول کنترول تنفس ضعیف و مشکلات وابسته به حالت ضعیف بدن هستند. اگر چه تنفس یک وظیفه خود کار در بدن است، اما تنفس صحیح نقش موثر و مهمی در تولید صدا و خواندن متون با صدای بلند دارد. برخی فکر می کنند با بیرون داد سینه ای باید تنفس شکمی داشت. با یک گفتار مناسب در تنفس شکمی ، در طول دم، شکم در حد شخصی بیرون می آید.

بعضی از مشکلاتی که در اثر تنفس غلط بوجود می آید عبارت اند از:

1-   صدای نفس دار یا صدای که نفس در آن شنیده می شود.

2-   صدای بدون قدرت

 

راه های بهبود و اثر بخشی بیشتر صدا و گفتار:

1-   تنفس صحیح:

 

بهترین اقدامات برای این هدف عبارت اند از:

وضعیت مناسب بدن، آرامش دستگاه صوتی و تنفس صحیح: به تقویت عادات مطلوب و حذف عادات غلط احتیاج دارد. وضع حالت بدن نخستین گام مهم است.

 

2-   استراحت مناسب

 

اگر خسته باشید خیلی زود در صدای شما نمایانگر می شود. یک صدای خسته معمولاً ارتفاع بالا و قدرت کمی دارد.

 

3-   تمرین اختصاصی :

 

دستگاه صوتی از قسمت ها و عضلاتی تشکیل شده که با تمرین اختصاصی تقویت می شوند.

 

4-   رژیم غذایی مناسب

 

چربی زیاد نخورید و به ارزش غذای موادی که می خورید توجه کنید. هم از لحاظ چاقی و  هم به لحاظ حساسیت های دستگاه صوتی ، کنترول لازم داشته باشید.

 

5-   پرهیز از دخانیات

6-   پرهیز از بد رفتاری صوتی و پیشگیری از آن :

                                                             i.      به حنجره خود بی توجهی نکنید.

                                                          ii.      قبل از گویندگی یا سخنرانی های، طولانی دستگاه صوتی را آماده کنید یا اصطلاحاً آنرا با صحبت های معمولی یا خواندن متن ، گرم کنید.

                                                       iii.      فضای گلو و حنجره را مرطوب نگه دارید.

                                                        iv.      به جای بالا بردن صدا، سعی کنید از ابزار های تقویت کننده صدا مثل لود سپیکر استفاده کنید.

 

7-   توجه به سرعت و میزان گفتار:

 

منظور تعداد کلماتی است که در یک درصد زمانی بکار می رود

 

8-   توجه به مکث ها

9-   توجه داشته باشید صدا ها و آواهایی که با هدف پر کردن فضای خالی به کار میروند مثل اِاِاِاِ.....یا اوُوُوُ..، آآآآآ....، وَوَ... و غیره موجب آزار شنونده و تردید او به هوشمندی و تعقل سخنران می شود

10-                      تنوع آهنگ صدا

11-                      تلفظ

12-                      توجه به روش تلفظ و ادای آوا ها و واژه ها، به طور رسا، شیوا و کامل

13-                      لهجه ، گویش ، زبان محلی

14-                      خوب شنیدن

15-                      حالت صدا

16-                      تشخیص تفاوت بین گفتار و نوشتار

17-                      یکدست بودن سخن