کتابخانه های عمومی در عصر انترنیت

آینده شناسان، سرمقاله نویسان و افراد بی شمار دیگری، سال ها است که آماده نواختن مارش عزا برای پایان حیات کتابخانه های عمومی بوده اند، با این توجیه که با وجود اینترنت نیازی به کتابخانه و حتی کتاب وجود نخواهد داشت. اما اگر از کتابخانه ای عمومی در ایالات متحده بازدید نمایید، متوجه خواهید شد که هر ساله افراد بیشتری از کتابخانه استفاده می کنند. اینترنت افزایش چشم گیری درگردش کلیه خدمات و مطالب اطلاعاتی کتابخانه ها ایجاد کرده است، به نحوی که استفاده از این خدمات، به آنسوی آجرها و دیوارهای کتابخانه ها گسترش یافته است. کتابخانه های عمومی، فناوری های جدید و ابزارهای رسانه ای که در طول 150 سال گذشته به وجود آمده اند را جذب، استفاده و ترویج نموده اند. اینترنت و قابلیت دسترسی آن به دنیای اطلاعات، کتابخانه های


عمومی را به فناوری و وسایلی مجهز نموده که به لحاظ کیفی با امکانات گذشته آنها قابل قیاس نیست. کمیت اطلاعاتی که از طریق اینترنت در دسترس است آنقدر وسیع است که تغییر کیفی و اساسی در نحوه اطلاع رسانی کتابخانه ها را باعث شده است. در درجه ی نخست، با وجود اینترنت، کتابخانه های عمومی این امکان را یافته اند که خدمات اطلاعاتی خود را به صورت 24 ساعته و هفت روز هفته ) 7/ 24 ( در اختیار عموم قرار دهند. توانایی جستجو در اینترنت چه در منزل و یا مکان های دیگر، این امکان را در تمام طول هفته برای عموم فراهم ساخته است تا به صورت آنلاین فهرست کتاب ها یا دیگر منابع موجود را مرور کرده، منبع و یا کتاب مورد نظر خود را رزرو نمایند، و نیز تمدید کتاب ها یا اقلامی که مهلت آنها به سر آمده و یا از مهلت آنها گذشته ا ست را انجام دهند. همه ی این موارد به دلیل دسترسی 24 ساعته به سیستم کتابخانه از طریق اینترنت میسر شده است.

برای مراجعه کنندگان اینترنتی، رزرو کتاب به صورت آنلاین از جذابیت خاصی برخوردار است. تعداد رزرو کتاب ها به روش آنلاین در اغلب  کتابخانه در مقایسه با فرم های کاغذی به 2 تا 3 برابر افزایش یافته است. کتابخانه عمومی وستچستر نیویورک که حومه شهر نیویورک را پوشش می دهد، در سال 1990 شاهد تکمیل ماهیانه 4000 فرم کاغذی

رزرو کتاب بوده است، این در حالی است که این رقم در سال 2005 به بیش از 93.000 درخواست در ماه افزایش یافته است. این امر به دلیل وجود فهرست آنلاین منابع که به طور مستمر از طریق رایانه های خانگی این منطقه در دسترس همگان قرار می گیرد امکان پذیر شده است.

امروز فهرست آنلاین منابع کار جستجو و دریافت اطلاعات را به صورت فزاینده ای بهبود بخشیده است و این امکان را برای عموم به وجود آورده  است که دسترسی بیشتری به مجموعه آثار موجود داشته باشند. علی رغم پیش بینی های صورت گرفته در مورد از گردونه خارج شدن برخی کتاب ها و مطالب چاپ شده ی دیگر، دست اندرکاران وستچستر دریافتند که 30 درصد از درخواست های تکمیل شده رزرو کتاب، مربوط به کتاب هایی بوده است که قبل از سال 1990 به چاپ رسیده اند. براساس گزارش کارکنان کتابخانه، از آنجایی که مراجعه کنندگان اینترنتی توانسته اند فهرست آنلاین منابع را زیر و رو کرده و گوهرهای فراموش شده ادبی گذشته را باز یابند، کتاب هایی که برای مدت های مدید، حتی دهها سال، استفاده کننده

ای نداشته است بار دیگر از قفسه ها بیرون آمده، در معرض دید و استفاده عموم قرار گرفته اند. بدین ترتیب فناوری های جدید کمک شایانی به خدمات سنتی کتابخانه عمومی نمود و به ارایه چنین خدماتی معنی و اعتبار بخشید. کاربردهای فراوان فناوری و رسانه های جدید، خدمات سنتی را بهبود بخشیده و آنها را به سایرینی که منحصرا با رسانه های الکترونیکی سروکار دارند معرفی کرده اند.

دسترسی به اینترنت جزء خدمات اولیه محسوب می شود. بیش از 90 درصد از کتابخانه های ایالات متحده دسترسی عموم از طریق اینترنت را فراهم می سازند. علی رغم دسترسی گسترده ی افراد به اینترنت از منزل یا محل کار، افراد به دلایل مختلفی ترجیح می دهند برای استفاده از اینترنت، دریافت و ارسال نامه های الکترونیکی، و در صورت امکان گفتگوی اینترنتی با یکدیگر به کتابخانه های عمومی مراجعه نمایند.

این مسئله منجر به خدماتی شد که برای حمایت مستمر مالیات دهندگان از کتابخا نه های عمومی حیاتی تلقی می شد. به دلیل ملاحظات خاصی که در مورد ایمنی در استفاده از اینترنت مخصوصا برای بچه ها وجود دارد، کتابخانه های عمومی دوره های ویژه ای را برای آموزش والدین، بچه ها و سایر علاقه مندان در زمینه استفاده درست از اینترنت برگزار می کنند. همچنین بسیاری از کتابخانه های عمومی از طریق تارنماهای خود، والدین و بچه ها را به سایر تارنماهای مناسب هدایت می کنند. به جای استفاده از فیلترگذاری) 3(، سانسور و یا اعمال محدودیت های مختلف، آموزش فعالانه والدین و

بچه ها سرلوحه کار کتابخانه های عمومی برای گسترش آموزش استفاده سالم از اینترنت قرار گرفته است. با بهره گیری از فناوری موجود و دسترسی ) 7/ 24 ( به اینترنت، بسیاری از کتابخانه های عمومی خدمات مراجعین خود را با استفاده از نامه های الکترونیکی و گفتگو های اینترنتی انجام می دهند. بسیاری از کاربران ترجیح می دهند درخواست های خود را به جای استفاده از تلفن که مستلزم انتظار طولانی برای دریافت پاسخ است، با ارسال نامه های الکترونیک انجام دهند.

کتابخانه های عموی، شرحی از تارنماهای گوناگون به نام وبلیوگرافی) 4( که جزء خدمات بسیار تاثیرگذار به شمار می رود و نیز فهرست جامعی از تارنما های مرتبط که بر اساس موضوع با هر نوع سلیقه و سنی سازماندهی شده است را ارایه می دهند. کتاب داران حرفه ای کار ارزیابی و جمع آوری فهرست این تارنما ها را برعهده دارند به نحوی که مناسب بودن، دقت و در دسترس بودن آنها تضمین گردد، موضوعی که از سوی هیچ یک از تارنماهای جستجوگر تجاری قابل تضمین نیست. کتابخانه عمومی نیویورک که مناطق برانکس، منهتن و استتن ایلند ) ( را در بر می گیرد، برای بیش از یک قرن در امور مربوط به کودکان پیشتاز بوده است. این کتابخانه در صفحه ی نخست تارنمای مربوط به کودکان با ارایه فهرست هایی به صورت آنلاین این کار را شروع کرد. این فهرست ها عبارت بودند از: ] « ،]http://www.kids.nypl.org کتاب های تصویری که همه باید از آنها اطلاع داشته باشند » و 100« کتاب محبوب کودکان این فهرست های آنلاین نسبت به فهرست های چاپی در دسترس افراد بیشتری قرار می گیرند.

افراد دست اندرکار در ارایه منابع اطلاعاتی، راهنمایی بیشتری را در اختیار والدین و بچه هایی که در تارنماهای مختلف به دنبال مطالب مناسب هستند قرار می دهند. فهرست هایی که در بالای تارنمای مربوط به کودکان قرار دارند در بردارنده ی موضوع هایی از قبیل: علوم و فناوری، هنر و انواع بازی، رویدادهای موجود در شعبه های مختلف کتابخانه، کتاب و کتاب خوانی، مردم و مکان های گوناگون، ورزش، تعطیلات و جشن ها و بسیاری موارد دیگر هستند.

علاوه بر این استفاده کنندگان از کتابخانه های عمومی به متن کامل پایگاه های اطلاعاتی تجاری نیز دسترسی دارند. بدین ترتیب کتابخانه نیویورک با مجهز بودن به ابزارهای فوق برای کاربران خانگی خود هزاران نشریه دوره ای و میلیون ها مقاله را به ارمغان می آورد] http://www.nypl.org/databases [. در کتابخانه های بزرگ و کوچک، بانک

های اطلاعاتی به متقاضیان خود امکان دسترسی به نشریه های دوره ای و مقاله های__ منتشر شده را فراهم آورده است که در صورت عدم وجود چنین امکانی کتابخانه ها باید آنها را برای مشترکین خود خریداری می کردند. بسیاری از

ایالت ها، مجوز های لازم برای استفاده از بانک های اطلاعاتی را برای تمامی کاربران تارنماهای مربوطه خریداری نموده اند. به این ترتیب یک پایگاه اطلاعاتی اجاره ای که حاوی 3000 عنوان از نشریه های دوره ای است، می تواند به صورت رایگان جامعه کوچکی را که کتابخانه اش صرفا استطاعت 50 آبونمان را دارد، پوشش دهد. اکنون تمامی کتابخانه های عمومی نیویورک و بسیاری از ایالت های دیگر آمریکا دسترسی به نسخه های الکترونیکی هزاران نشریه

را میسر ساخته اند و باعث افزایش میزان اطلاعاتی شده است که تمامی کتابخانه های عمومی به صورت تمام وقت در اختیار همگان قرار می دهند. تمامی خدمات مذکور، چگونگی نقش اینترنت را در ارتقا کتابخانه های عمومی برای مشترکین خود و همچنین استفاده از خدمات کتابخانه های عمومی را روشن تر می سازد.

شکوفایی کتابخانه های عمومی در تامین نیاز های مشترکین خود دقیقا به واسطه وجود اینترنت بوده است.

 

دسترسی: گرچه اکثر کاربران کتابخانه ها در خانه های خود به رایانه شخصی و اینترنت دسترسی دارند، هجوم مردم به امکانات رایانه ای و اینترنت کتابخانه های عمومی همواره چشم گیر بوده است. به همین دلیل همیشه در ساعت های که متقاضیان زیادی وجود دارند، کتابخانه ها با کمبود رایانه روبرو هستند.

 

سالمندان: سالمندان بخش وسیعی از استفاده کنندگان اینترنت در کتابخانه ها را تشکیل می دهند. چنین تصوری که سالمندان قادر به تغییر و تطبیق خود به استفاده از فناوری جدید اینترنت نیستند عاری از حقیقت است چرا که آنها با رد و بدل کردن نامه های الکترونیکی به فرزندان، نوه ها، خویشاوندان و دوستان خود یا تحقیق برای کسب اطلاعات در مورد برنامه های مربوط به بهداشت، رفاه و یا سایر موارد مورد علاقه شان که در کتابخانه های عمومی در دسترس آنها است، توانایی خود در استفاده از اینترنت را به اثبات رسانده اند.

 

تکلیف مدرسه: تعداد زیادی از کتابخانه های عمومی، انجمن های کتابخانه های عمومی و حتی ایالت ها، قراردادهایی را با ] ]http://www.tutor.com منعقد کرده اند که به دانش آموزان در انجام تکالیف و پروژه های مدرسه یاری رسانند. نکته ای که ارایه این خدمات را ارزشمند می سازد، وجود معلم های مدارس در تامین خدمات کمک آموزشی آنلاین می باشد.

 

لپ تاپ ها: کتابخانه مرکزی برانکس یکی از کتابخانه های متعددی است که به متقاضیان خود برای استفاده در محیط کتابخانه به آنها لپ تاپ امانت می دهد. تمامی لپ تاپ های مورد استفاده در داخل کتابخانه مجهز به شبکه بی سیم اینترنت بوده که استفاده از شبکه را در موارد مختلف میسر می سازد. آنها همچنین مجهز به برنامه های رایانه های کوچک نیز می باشند.

 

جستجو در اینترنت: فهرست های آنلاین کتابخانه ها به متقاضیان خود امکان بررسی و مشاهده جلد کتاب ها، فهرست مطالب، اولین و یا نمونه ای از فصل های کتاب ها و نیز نقد هزاران کتاب را فراهم می سازند. هم اکنون مراجع کنندگان به کتابخانه، حجم وسیعی از اطلاعات در زمینه های مورد نیازشان رابدون حضور شخصی در کتابخانه ها پیدا می کنند.

 

نقد آنلاین: برخی از کتابخانه ها، نقد های تخصصی در مورد کتاب ها را به صورت آنلاین ارایه می نمایند. برای مثال اخیرا کتابخانه آسینینگ ) (در نیویورک بخش نقد کتاب ها را به تارنمای خود ] http://www.ossininglibrary.org/bob/default.asمرتبط نموده که راهنمای جدید آنلاین برای نوشته های معاصر محسوب می شود و همکاری چشم گیر نویسندگان و منتقدین محلی را به خود جلب کرده است. این تارنما همچنین، توصیه های نویسندگان در مورد کتاب های مرتبط با کتابخانه آسینینگ را تشریح می نماید. علاوه بر این به ساکنین ا مکان ارسال نظرات و یاداشت های خود در مورد کتاب های گوناگون را می دهد. امروزه، کتابخانه ها بیش از هر زمانی با ارزش ها و منافع مردم هماهنگ است به اندازه ای انگیزه ی لازم برای تامین فناوری جدید در منازل را به آنها می دهد. حتی برای آنانی که دارای این امکانات در منزل خود نیستند، رایانه ها و خدمات ارزشمند دیگری در داخل کتابخانه موجود است. با استفاده از رسانه های قرن جدید، کتابخانه همچنان به نقش خود به عنوان مرکزی برای گرد هم آیی، و مکانی مناسب برای تبادل نظر و کسب اطلاعات محسوب می شود.

پاورقی:

1. جمعیت وستچستر 923000 نفر بوده که دارای 38 کتابخانه مستقل عمومی است. این منطقه مانند بسیاری از مناطق حومه شهری آمریکا، هم

مرز با شهر های بزرگ است.

2. اندوخته های گوناگون را می توان در کتابخانه وستچستر یافت شامل: کتاب های صوتی ضبط شده بر روی نوار، دی وی دی ها، سی دی ها و سایر

موارد موجود در کتابخانه.

 

نوشته ای از موریس جی فریدمن