مطلبی در رابطه به ولایت باستانی غور

       

 قدامت تاریخی غور:

                نام سرزمین غور و القاب غور شاه ، شارغرچستان و شیر بامیان در آثار موَُرخین و جفرافیانگاران عرب و غیر عرب در اوایل اسلام بکثرت آمده است که میتوان از این کتاب ها نام برد که در آنها ذکری از غور

بعمل آمده است المسالک ولاملک اصطخری ( قرن 5 – 6 هجری ) ، صورة الارض ابن حوقل موَُلفه ء ( 367 هجری ) ، حدود العالم ( 372 هجری ) ، تاریخ بیـهـقی ، زین الاخبار گردیزی ( 440 هـ ) ، مجمل التواریخ ولاقصص ، تاریخ سیستان ، چهار مقاله نظامی عروض سمرقندی ، جهان نامه ء محمد نجیب بکران ، معجم الـبــلـدان یاقوت حموی ، آداب الــحـرب والشجاعة ، تقویم البلدان ، تاریخ گزیده ، نزهة القلوب ، سفر نامه ابن بطوطه ، حبیب السیر ، هفت اقلیم و کتاب مهم معاصر سلطنت غوریان طبقات ناصری تاَُلیف منهاج سراج جوزجانی از اوضاع و احوال جفرافیائی – سیاسی و بالاخره حملات چنگیز بر سرزمین غو و احوالی آن معلومات مفصل در اختیار اهل تحقق می گذارد. این اثر مهم در سال 658 هجری تالیف شده است. جغرافیای حافظ ابرو از غور معلومات زیادی می دهد. فردوسی در شاهنامه میگوید:

سر غوریان بو بسطام شیر           کجا پشت پیل آوریدی بزیر

   اســدی طــوســـی در گــرشــاســـب نــامــه غـــور را در ردیــف شــهــر هـــای بــزرگ یــاد مــی کــنـــد:

زرنج و همه غور و زابل ستان        هم از بلخ تا بوم کابل ستان

           بعنوان حسن ختام این مبحث را با چند جمله ء که اسفراری در روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات درباره ء ولایت غوز تذ کر میدهد ، پایان میدهیم. او میگوید : ( در قدیم الایام عظیم معمور بود ، عمارات رفیع و قصور بدیع و قلاع منبع داشته و همیشه نواحی آن دیار ، از لوَث بدعت و ناشایستگی ها پاک می بود و هرگز از آن مبتدعی و بد مذهبی پیدا نشده و مردم آنجا همه پاک دین و نیک اعتقاد باشند...) سال تالیف این کتاب اواخر قرن نهم هجری میباشد. (1)

 (1) جغرافیای تاریخی غور با اختصار و تعدیلات ص 15 – 20 .

608;ر با اختصار و تعدیلات ص 15 – 20 .

3 – غور در حال حاضر :

  غور در تشکیلات اداری فعلی افغانستان ، یکی از ولایات سه گانه ء مرکزی کشور محسوب میشود. مرکز این ولایت شهر چغچران است که بر خط 25 – 65 طول البدل شرقی و 31 – 34 عرض البلد شمالی موقعیت دارد. (1) مساحت مجموعی آن به 38666 کیلو متر مربع میرسد و هفتمین و لایت از نظر مساحت محسوب میگردد و از نظر نفوس با داشتن 366823 نفر در رییف نزدهمین ولایت کشور قرار دارد که باین ترتیب کثابت نفوس در آن 9 نفر در فی کیلو متر بوده یک ولایت متفرق السکنه را تشکیل داده است. و مجموع قریه های غور 1916 قریه است ، چغچران به ارتفاع 2250 تر از سطح بحر بلند افتاده است.این احصائیه مربوط به سال 1354 هجری شمسی است، که زنان در آن وقت حساب نشده اند، البته فعلاّ تعداد نفوس زیاد شده است.

   ولایت غور از جانب شمال به ولایت های جوزجان و فاریاب از طرف شرق به ولایت های مرکزی بعنی بامیان و ارزگان و از طرف جنوب به ولایات هلمند و فراه و از سمت غرب به ولایت بادغیس و هرات و قسمتی از فراه محاط میباشد. از لحاظ تشکیل اداری ، دارای واحد های اداری ذیل است:

  1 – ولسوالی شهرک ، 2 – ولسوالی تولک ، 3 – ولسوالی لعل و سرجنگل ، 4 – ولسوالی پسابند ، 5 – ولسوالی تیوره ، 6 – و علاقه داری ساغر که مربوط ولسوالی شهرک میباشد. (2) فعلا سه ولسوالی دیگر بنام های دو لینه  دولثیار  وچهار سده اضا فه شده است.

     اهالی غور از اینکه سرزمین شان دارا جلگه های وسیع و وادی های گسترده و فراخ نمی باشد تا ارتفاع کوه ها را در افق پست جلوه دهد ، همیشه باین عقیده بوده اند که این کوه پاره ها بلند ترین کوه های جهان میباشد. حتی منهاج سراج نوشته است که در غور پنج پاره کوه بزرگ است که اهل غور اتفاق دارند که راسیات جبال عالم است.

     جنرال فریه فرانسوی صد سال پیش تحت تاَُثیر این عقیده رفت و بعد از مشاهدات این کوه  ها نظره داد که قله ء چهل ابدال یکی از بلند ترین قلهه های کرهء ارضی شمرده میشود. حالانکه بحد اکثر از ( 4000) متر بلند تر نیست.

         هرلدج در کتاب دروازه های هند ارتفاع آنرا ( 12700 فت ) می نگارد ، ارتفاع کهسار غور بصورت فاحشی از شمال شرق بجنوب غرب کاسته میشود ، یعنی از یکطرف حاشیهء شمال شرقی آن به ارتفاع بین 4 – 5 هزار متر اتصاف داشته بالمقابل نواحی جنوب غربی آن به اراضی خم میشود که اوسط ارتفاع آن از (800 متر ) تجاوز نمی نماید (1)

(1) جغرافیای تاریخی غور ، ص 10 که از جغرافیای شهری افغانستان از محب الله رحمتی اقتباس کرده است.

(2) سالنامهء احصائیوی افغانستان 1363 ص 39 و 41 و جفرافیای تاریخی غور ص 10 - 1